Chỉ 0,1 điểm và nỗi trăn trở của người thầy: Khi tin nhắn "xin điểm" khiến giáo viên bối rối

Khi năm học khép lại, trong lúc nhiều giáo viên đang cặm cụi hoàn thành những bảng điểm cuối cùng – kết quả phản ánh nỗ lực học tập và rèn luyện suốt cả một năm của học sinh – thì cũng là lúc điện thoại của thầy cô bắt đầu reo vang bởi những dòng tin nhắn đầy tha thiết:

“Cô ơi, nâng giúp cháu 0,1 thôi để đủ học sinh giỏi ạ…”
“Thầy ơi, con chỉ thiếu đúng môn của thầy, thiếu 0,1 điểm, mong thầy giúp con với…”
“Thầy ơi, con xin thầy 0,1 điểm thôi, con biết ơn thầy suốt đời…”

Những lời lẽ ấy đôi khi dịu dàng, đôi khi khẩn khoản, đôi khi pha chút trách móc... nhưng điểm chung là đều mang đến một sức ép vô hình đè nặng lên vai người giáo viên – những người được kỳ vọng không chỉ dạy chữ, mà còn là chỗ dựa đạo đức cho học trò.

0,1 điểm – khoảng cách mong manh giữa công bằng và "thành tích ảo"

Theo quy định tại Thông tư 22/2021/TT-BGDĐT, danh hiệu "Học sinh Xuất sắc" hay "Học sinh Giỏi" đều được xét dựa trên kết quả rèn luyện và học tập cả năm. Trong đó, yêu cầu rõ ràng về điểm số trung bình của từng môn học, số lượng môn đạt điểm từ 8.0 hoặc 9.0 trở lên.

Chỉ cần một môn học có điểm trung bình thấp hơn 0,1 điểm so với mức quy định – học sinh sẽ không được xét danh hiệu như mong muốn. Và chính sự “thiếu chút xíu ấy” đã làm phát sinh vô số cuộc thương lượng âm thầm, kéo dài, đẩy giáo viên vào một tình huống vô cùng khó xử.

Nếu học sinh có 5 môn đạt 9,0 và một môn 8,9 – em sẽ muốn xin thêm 0,1 điểm để đạt danh hiệu học sinh xuất sắc. Nếu có 5 môn 8,0 và một môn 7,9 – các em cũng mong được "hỗ trợ" để đạt học sinh giỏi.

Nhưng khi 0,1 điểm được "ban tặng", danh hiệu mà các em nhận được không còn là thành quả của sự nỗ lực chân chính mà là kết quả của những dòng tin nhắn khéo léo. Điều đó vô tình làm lu mờ giá trị của việc học tập trung thực, khiến học sinh thật sự cố gắng cảm thấy thiệt thòi.

Giáo viên – đứng giữa nguyên tắc và áp lực "làm vừa lòng"

Thầy cô – vốn dĩ là người nắm giữ lằn ranh giữa đúng và sai trong giáo dục – bỗng nhiên bị kéo vào thế lưỡng nan. Nếu nâng điểm, họ có thể làm vui lòng học sinh, phụ huynh và “dễ thở” hơn với áp lực ngoài chuyên môn. Nhưng đồng thời, điều đó cũng khiến họ giằng xé với chính lương tâm nghề nghiệp, tự hỏi: “Có công bằng không?”, “Mình có đang tiếp tay cho sự thiếu trung thực không?”, “Điều đó có phản bội lại những học sinh khác không xin điểm nhưng đã học bằng tất cả nỗ lực?”.

Còn nếu kiên quyết giữ nguyên tắc, từ chối nâng điểm, người giáo viên dễ bị hiểu lầm là khắt khe, lạnh lùng. Nặng hơn, có thể đối mặt với sự giận dỗi, xa cách từ học trò; sự không hài lòng từ phụ huynh; hoặc thậm chí là áp lực ngầm từ chính môi trường làm việc.

Giáo dục không phải là sự thỏa hiệp giữa “xin – cho”

Thầy cô nào cũng mong học trò của mình được khen thưởng, được ghi nhận, nhưng điều đó chỉ có ý nghĩa khi danh hiệu đạt được bằng chính công sức và trí tuệ. Giáo dục không thể là một chiếc bàn cân cảm xúc, nơi mà mỗi tin nhắn, mỗi cuộc gọi có thể đổi chác được điểm số. Giáo dục là hành trình xây đắp nhân cách, hun đúc tinh thần trung thực và bền bỉ – không thể bắt đầu bằng sự gian dối, dù là rất nhỏ.

Chỉ một lần “nới tay” vì tình cảm, vì muốn làm vui lòng học trò, có thể là khởi đầu cho thói quen ỷ lại, dối trá. Học sinh sẽ nghĩ rằng, nếu không đủ điểm, cứ "xin thầy, xin cô" là được. Và như thế, nỗ lực chân chính bị xem nhẹ, thành tích trở nên dễ dãi, còn người giáo viên đánh mất vai trò định hướng cho nhân cách học sinh.

Thầy cô cần được bảo vệ khỏi áp lực "xin điểm"

Xã hội có thể thông cảm cho học sinh buồn khi thiếu điểm, nhưng cũng cần đặt mình vào vị trí của giáo viên – những người đang gồng gánh cả đạo đức nghề nghiệp và kỳ vọng từ nhiều phía. Đừng để những người thầy lặng lẽ chịu đựng áp lực của sự “xin điểm” mỗi mùa tổng kết học kỳ, năm học.

Chúng ta không thể xây dựng một nền giáo dục tử tế nếu cứ lấp liếm những khoảng thiếu bằng cách cộng thêm vài phần trăm nhỏ. Hãy để các em học sinh hiểu rằng, không đạt danh hiệu không có nghĩa là thất bại. Quan trọng hơn, đó là cơ hội để nhìn lại, nỗ lực hơn và chinh phục bằng chính thực lực.

Giáo dục cần sự tử tế – và sự tử tế ấy bắt đầu từ việc người thầy dũng cảm giữ mình, và xã hội dũng cảm tôn trọng nguyên tắc. Chỉ khi đó, 0,1 điểm không còn là một cuộc mặc cả, mà là động lực để các em phấn đấu thật sự trong hành trình học làm người.