"Khó như IELTS, dài như truyện ngắn": Đề thi tiếng Anh tốt nghiệp THPT 2025 khiến học sinh "choáng váng" vì độ khó vượt ngưỡng phổ thông

Sáng ngày 27-6, sau khi hoàn thành bài thi tiếng Anh trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025, nhiều học sinh bước ra khỏi phòng thi trong trạng thái hoang mang, thất thần. Không ít em bày tỏ cảm xúc ngỡ ngàng, thậm chí là tuyệt vọng khi tiếp cận một đề thi được đánh giá là "nặng về từ vựng, dày đặc bài đọc và mang hơi hướng đề thi học thuật quốc tế". Trên các diễn đàn học sinh, mạng xã hội, hàng loạt bình luận đã xuất hiện với một tâm trạng chung: “Chưa bao giờ nghĩ đề tốt nghiệp lại có thể khó đến mức này!”


Nhiều thí sinh học chương trình giáo dục phổ thông 2018 cho biết họ hoàn toàn bị choáng ngợp bởi lượng từ vựng xuất hiện trong đề. Các đoạn đọc dài bất thường, với những từ ngữ mang tính học thuật, văn phong báo chí hoặc hội thoại đời sống thực tế, khiến việc nhận diện, phân tích và chọn đáp án trở nên vô cùng khó khăn. “Cô ơi, thật sự là quá sức học sinh rồi ạ. Đề thì dài, từ vựng thì phong phú và nhiều từ khó lắm, đọc mãi không hiểu nổi đoạn văn muốn nói gì!” – một học sinh tên Hoàng Vũ bình luận dưới bài viết về đề thi trên Facebook, thu hút hàng ngàn lượt chia sẻ và bình luận đồng cảm.

Trong khi đó, thí sinh Nguyễn Thanh Thúy chia sẻ: “Như thế này là quá sức với tụi em. Đề phần đọc quá dài, lượng từ mới khủng khiếp, 50 phút làm bài mà như đang chạy marathon với từ điển. Em cảm giác thi IELTS còn dễ hơn.” Còn Nguyễn Phương Linh, học sinh tại Hà Nội, thốt lên: “Ngồi trong phòng thi mà tưởng mình đang thi IELTS Reading. Thật sự là không nghĩ đề tốt nghiệp lại ‘nâng level’ nhanh đến vậy.” 


Đặc biệt, nhiều học sinh còn ví von đề thi năm nay như một "đòn sát thủ" với những ai không có nền tảng tiếng Anh thực sự vững. Một tài khoản mạng xã hội có tên Thuy Linh Le chia sẻ: “Đề còn hơn cả thi cao đẳng. Hồi vào sư phạm Anh văn còn cảm thấy dễ thở hơn là làm đề tốt nghiệp năm nay.” Trong khi đó, thí sinh Bảo Châu đưa ra góc nhìn khác: “Bây giờ tiếng Anh là môn tự chọn, không còn bắt buộc nên học sinh đã chọn thi thì tức là đã có chuẩn bị. Vậy nên Bộ ra đề ‘sát ván’ cũng là điều dễ hiểu. Nhưng thật sự năm nay thì hơi... quá tay.”

Vậy đề thi tiếng Anh tốt nghiệp THPT 2025 thực sự khó đến mức nào?

Theo thầy Phùng Quang Huy – giáo viên dạy luyện thi IELTS tại Hà Nội – đề thi năm nay được đánh giá là có mức độ ngang ngửa với các bài thi chuẩn quốc tế như IELTS hay TOEFL, đặc biệt là ở phần từ vựng và đọc hiểu. Thầy cho biết: “Đề không còn đi theo lối mòn cũ với ngữ liệu từ sách giáo khoa. Các đoạn đọc được trích hoặc phỏng theo ngữ liệu từ báo chí, các tình huống đời sống thực tiễn, hội thoại hiện đại – đòi hỏi học sinh phải có vốn từ thực hành, chứ không chỉ học thuộc lòng.” Chính sự thay đổi này khiến đề thi trở nên “đời” hơn, sát thực tế hơn nhưng cũng vì thế mà mức độ khó tăng vọt.

Đơn cử như mã đề 1105, theo phân tích của thầy Huy, ngay đoạn đọc đầu tiên dạng "điền từ vào chỗ trống" đã có mức độ trung bình khá trở lên. Trong đó, hai đoạn đọc dài từ câu 7 đến 14, và từ 20 đến 29, thực sự là thử thách cực đại, kể cả với những học sinh giỏi. “Tôi cho rằng kể cả giáo viên, nếu không thực sự luyện kỹ năng đọc nhanh, đọc sâu, cũng không dễ gì làm đúng toàn bộ các câu đó. Với học sinh, đạt được điểm 8 với đề thi này đã là xuất sắc.”

Đồng quan điểm, thạc sĩ Trần Ngọc Hữu Phước – tổ trưởng bộ môn tiếng Anh Trường THPT Bùi Thị Xuân – phân tích chi tiết hơn: “Trong tổng số 40 câu hỏi, chỉ khoảng 10 câu liên quan đến ngữ pháp, phần còn lại hoàn toàn nghiêng về từ vựng và kỹ năng đọc hiểu. Đặc biệt, bài đọc yêu cầu điền cụm từ mang tính học thuật rất cao, có những từ vựng rõ ràng ở cấp độ B2 trở lên.” Thầy Phước nhận định, đề năm nay không còn đơn thuần kiểm tra kiến thức ngôn ngữ, mà là bài đánh giá năng lực toàn diện: từ tư duy ngôn ngữ, kỹ năng xử lý thông tin, đến khả năng suy luận logic.

Một điểm đáng chú ý là việc đề thi được thiết kế theo tinh thần đổi mới của chương trình giáo dục phổ thông 2018. Theo thầy Phước, chính vì tiếng Anh đã trở thành môn thi tự chọn, không còn bắt buộc, nên đề thi được “nâng cấp” để phân loại thí sinh tốt hơn. “Trước đây, khi tất cả học sinh đều phải thi tiếng Anh, đề buộc phải điều chỉnh để phù hợp với mặt bằng chung. Nhưng bây giờ, những em chọn thi tiếng Anh là đã xác định nghiêm túc, nên đề có thể mạnh tay hơn.”

Góc nhìn từ sinh viên cũng cho thấy một sự đồng thuận với nhận định đề thi “vượt ngưỡng” phổ thông. Nguyễn Nhân Trí – sinh viên năm 2 ngành sư phạm Anh tại TP.HCM – cho biết: “So với đề minh họa, cấu trúc vẫn quen thuộc, nhưng độ dài và mức độ đánh đố của từng câu tăng lên rõ rệt. Các đáp án được viết cầu kỳ, nhiều chi tiết, khiến học sinh phải đọc kỹ cả 4 phương án mới phân biệt được.” Trí cũng nhận định, để hoàn thành đề thi này trong 50 phút, học sinh cần có nền tảng ngôn ngữ vững chắc và kỹ năng đọc hiểu nhanh – điều mà không phải ai cũng đạt được, kể cả những người có bằng B2 – C1.

Một dẫn chứng cụ thể được Trí đưa ra là một câu hỏi có đáp án đúng là từ “superficial” – một từ vựng thuộc cấp độ C2, thường chỉ xuất hiện trong các tài liệu học thuật hoặc kỳ thi quốc tế. “Dùng từ cao cấp để diễn giải một khái niệm trừu tượng, mà lại đưa vào đề thi tốt nghiệp THPT – học sinh phổ thông sao mà không ‘khóc thét’ cho được? Với sinh viên sư phạm thì có thể đoán được, nhưng với các em lớp 12 chưa từng tiếp xúc dạng đề này, chắc chắn sẽ gặp khó khăn lớn.”

Trí cũng nhấn mạnh: “Tôi tin rằng năm nay sẽ không còn tình trạng điểm 9, 10 tràn lan như trước. Với mức độ này, người giỏi cỡ nào cũng chỉ dám mơ 9+. Còn muốn 10 điểm? Phải là học sinh chuyên Anh, luyện đề quốc tế, có tư duy ngôn ngữ nhanh nhạy và xử lý thông tin cực tốt.”

Tổng kết lại, đề thi tiếng Anh tốt nghiệp THPT 2025 đã thực sự tạo ra một "cú sốc" cho không ít thí sinh và cả phụ huynh, giáo viên. Mặc dù được đánh giá là sát với định hướng phát triển năng lực người học, giúp phân loại và đánh giá năng lực thực sự, nhưng mức độ “bẻ lái” quá gấp ngay trong năm đầu tiên áp dụng hình thức thi mới đã khiến nhiều học sinh không kịp trở tay. Không chỉ đơn giản là một kỳ thi tốt nghiệp, đề tiếng Anh năm nay dường như đã trở thành một “bản kiểm tra năng lực tổng lực” – từ vốn từ vựng, kỹ năng đọc hiểu, đến khả năng tư duy ngôn ngữ trong thời gian giới hạn.