Bỏ cấp quận/huyện, trường học từ mầm non đến THCS sẽ được quản lý ra sao?

Ngày 08/4/2025, Bộ Giáo dục và Đào tạo (Bộ GD&ĐT) ban hành Công văn số 1581/BGDĐT-GDPT nhằm hướng dẫn tổ chức lại hệ thống quản lý giáo dục phổ thông trong bối cảnh cả nước thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Việc này diễn ra sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết số 202/2025/QH15 ngày 12/6/2025 về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, dẫn đến việc xóa bỏ cấp quận/huyện ở nhiều địa phương.

Một trong những nội dung quan trọng được đề cập là phân cấp lại việc quản lý các trường học công lập từ bậc mầm non đến trung học cơ sở. Trước đây, hệ thống trường học này do Phòng Giáo dục và Đào tạo quận/huyện quản lý trực tiếp. Tuy nhiên, khi cấp huyện không còn tồn tại, cần có một phương án tổ chức mới để bảo đảm hệ thống giáo dục vận hành ổn định, liên tục, không gián đoạn. 



Ủy ban nhân dân cấp xã sẽ trực tiếp quản lý hành chính các trường học cơ sở

Theo Công văn 1581, các trường mầm non, tiểu học và THCS sẽ vẫn giữ nguyên mô hình đơn vị sự nghiệp công lập. Tuy nhiên, quyền quản lý hành chính, địa bàn sẽ được chuyển giao cho Ủy ban nhân dân (UBND) cấp xã.

UBND xã có trách nhiệm tổ chức, sắp xếp nhân sự của trung tâm học tập cộng đồng, cập nhật thông tin về đội ngũ giáo viên, thực hiện báo cáo định kỳ, chỉ đạo tuyển dụng giáo viên theo chỉ tiêu được phê duyệt, và quản lý các hợp đồng lao động tại cơ sở. Đây là bước chuyển giao quan trọng, trao quyền nhiều hơn cho chính quyền địa phương cấp cơ sở.

Điều này cũng phù hợp với Kết luận 137-KL/TW ngày 28/3/2025 của Bộ Chính trị, yêu cầu giữ nguyên các đơn vị giáo dục và trạm y tế hiện có, đồng thời chuyển giao quản lý về cấp xã để đảm bảo các dịch vụ cơ bản vẫn được cung cấp đầy đủ ngay tại địa phương.

Sở Giáo dục và Đào tạo giữ vai trò chủ trì về chuyên môn

Mặc dù cấp xã chịu trách nhiệm quản lý hành chính và tổ chức, thì Sở Giáo dục và Đào tạo vẫn là cơ quan đầu mối chịu trách nhiệm chính về chuyên môn. Sở sẽ phụ trách toàn bộ công tác xây dựng kế hoạch giáo dục, bồi dưỡng đội ngũ, quyết định biên chế, định mức tài chính, tuyển dụng, bổ nhiệm, luân chuyển, khen thưởng, kỷ luật giáo viên cũng như hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường công lập.

Việc tập trung chuyên môn về một đầu mối là Sở GD&ĐT cấp tỉnh sẽ giúp đảm bảo sự thống nhất toàn hệ thống, khắc phục tình trạng cát cứ, phân tán trong quản lý nhân sự như đã từng xảy ra tại một số địa phương trước đây. Đồng thời, cơ chế điều tiết nhân sự linh hoạt cũng giúp giải quyết hiệu quả vấn đề thừa – thiếu giáo viên giữa các địa bàn.

Phân định rõ trách nhiệm: Cấp nào đủ năng lực thì cấp đó thực hiện

Một nguyên tắc quan trọng được nêu rõ trong Công văn là việc giao quyền phải đi đôi với năng lực thực hiện. Nghĩa là, cấp nào được giao nhiệm vụ thì phải có đủ nguồn lực về tài chính, cơ sở vật chất và nhân sự. Các nhiệm vụ chuyên môn chỉ giao cho cơ quan có chuyên môn phù hợp – ở đây là Sở Giáo dục và Đào tạo. Trong khi đó, các công việc hành chính, địa bàn sẽ do UBND xã chịu trách nhiệm.

Cũng theo hướng dẫn, để bảo đảm tính đồng bộ trong toàn ngành, Sở Giáo dục và Đào tạo sẽ chủ trì tổ chức các hội nghị tập huấn, thành lập tổ công tác hỗ trợ các xã tiếp nhận chức năng mới, kịp thời tư vấn, hướng dẫn và báo cáo các vướng mắc phát sinh về Bộ GD&ĐT hoặc UBND tỉnh để xử lý.

Không để đứt gãy hoạt động giáo dục – Duy trì chất lượng, ổn định lâu dài

Một yêu cầu xuyên suốt được Bộ Giáo dục nhấn mạnh là phải đảm bảo mọi hoạt động giáo dục được triển khai liên tục, ổn định và hiệu quả trong suốt quá trình sắp xếp đơn vị hành chính. Tuyệt đối không để xảy ra tình trạng “quản lý đứt gãy” do thay đổi bộ máy, gây ảnh hưởng đến học sinh, phụ huynh và giáo viên.

Công văn 1581 cũng yêu cầu các tỉnh chỉ đạo rà soát toàn bộ các nội dung công việc hiện do cấp huyện thực hiện để chuyển giao rõ ràng, đúng thẩm quyền. Việc chuyển giao phải đi kèm hướng dẫn chi tiết, để các trường học và cán bộ quản lý không bị lúng túng khi thực hiện. 



Một hệ thống giáo dục “hai cấp – một mục tiêu”

Về tổng thể, mô hình phân cấp sau khi bỏ cấp quận/huyện được xây dựng trên nguyên tắc: hai cấp – một mục tiêu. Cấp xã đảm trách phần việc gần dân, sát cơ sở; cấp tỉnh đảm bảo chuyên môn, chiến lược dài hạn. Đây là một bước đi nhằm thích ứng linh hoạt với tổ chức bộ máy mới, đồng thời giữ vững chất lượng giáo dục phổ thông trên cả nước.

Với định hướng rõ ràng, lộ trình cụ thể và sự phân công minh bạch, Công văn 1581/BGDĐT-GDPT đã đặt nền móng cho một hệ thống quản lý giáo dục công lập hiệu quả, phù hợp với tổ chức chính quyền mới. Trong thời gian tới, việc triển khai thành công mô hình này không chỉ giúp ngành giáo dục duy trì sự ổn định, mà còn tạo đà cho những đổi mới bền vững hơn trong tương lai.