Có nhiều lý do khiến học sinh cấp THCS lười biếng và không hứng thú học tập. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:
1. Thiếu động lực học tập
- Không thấy được ý nghĩa của việc học, học chỉ để đối phó với kiểm tra, thi cử.
- Không có mục tiêu rõ ràng, không biết học để làm gì.
- Gia đình và thầy cô ít động viên hoặc tạo áp lực quá lớn khiến các em mất hứng thú.
2. Phương pháp giảng dạy chưa hấp dẫn
- Học quá nhiều lý thuyết, ít thực hành, thiếu ứng dụng thực tế.
- Phương pháp dạy truyền thống, thụ động, không có tính tương tác cao.
- Bài học khô khan, không gắn với sở thích và trải nghiệm của học sinh.
3. Chương trình học nặng, áp lực từ điểm số
- Khối lượng bài vở quá nhiều, phải học thêm nhiều môn nên dễ chán nản.
- Áp lực từ gia đình và xã hội khiến việc học trở thành gánh nặng hơn là niềm vui.
4. Thiếu kỹ năng tự học
- Không biết cách ghi nhớ hiệu quả, quản lý thời gian kém.
- Không có thói quen đọc sách, tìm tòi kiến thức ngoài sách giáo khoa.
- Phụ thuộc vào giáo viên và bài giảng, ít chủ động học hỏi.
5. Sự cám dỗ từ công nghệ và môi trường xung quanh
- Điện thoại, mạng xã hội, game dễ dàng thu hút hơn việc học.
- Bạn bè lười học kéo theo ảnh hưởng tiêu cực.
- Môi trường gia đình không khuyến khích việc học tập.
Giải pháp khắc phục
- Kích thích động lực học tập: Giúp học sinh hiểu được giá trị của kiến thức, đặt mục tiêu rõ ràng.
- Đổi mới phương pháp giảng dạy: Ứng dụng công nghệ, tăng tính tương tác, thực hành nhiều hơn.
- Giúp học sinh học cách tự học: Hướng dẫn phương pháp ghi nhớ, tư duy phản biện, tự quản lý thời gian.
- Kiểm soát việc sử dụng công nghệ: Hướng các em sử dụng công nghệ vào học tập thay vì giải trí thụ động.
Hiện nay, tôi quan tâm đến một vấn đề không nằm ở học sinh, mà là ở cách tiếp cận chưa đúng mà thôi. Giống như việc đưa cà rốt cho con mèo, hoặc đưa cá cho con thỏ . Rất đơn giản là chưa phù hợp!
Thay vì trách móc học sinh, các thày cô hãy thử đổi góc nhìn sang thấu hiểu và yêu thương. Chỉ cần một chút thay đổi, việc dạy học sinh sẽ trở nên nhẹ nhàng, đáng yêu hơn rất nhiều.
Để thúc đẩy sự tò mò khám phá, tư duy, sáng tạo và giúp học sinh THCS tích cực học tập, ghi nhớ lâu bài học, mỗi chúng ta có thể áp dụng các phương pháp sau:
1. Tạo động lực học tập qua sự hứng thú và tò mò
Bắt đầu bài học bằng tình huống thực tế hoặc câu hỏi mở: Kích thích tư duy bằng các câu hỏi như "Tại sao...?", "Nếu... thì chuyện gì sẽ xảy ra?", "Bạn nghĩ gì về...?"
Dùng thí nghiệm, trò chơi, hoạt động thực hành: Ví dụ, trong môn khoa học, cho học sinh tự làm thí nghiệm nhỏ; trong môn văn, tổ chức nhập vai nhân vật.
Kể chuyện hấp dẫn liên quan đến bài học: Những câu chuyện có yếu tố kỳ bí, hài hước hoặc có liên quan đến cuộc sống hàng ngày giúp học sinh nhớ lâu hơn.
2. Khuyến khích học sinh tự khám phá và tìm ra kiến thức
Phương pháp học theo dự án (Project-Based Learning - PBL): Giao cho học sinh nhiệm vụ nghiên cứu hoặc thực hiện một dự án nhỏ, giúp các em chủ động tìm tòi kiến thức.
Học theo phương pháp STEM/STEAM: Kết hợp khoa học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật và toán học để tạo ra những sản phẩm sáng tạo.
Khuyến khích đặt câu hỏi ngược lại cho giáo viên: Thay vì chỉ trả lời câu hỏi, hãy yêu cầu học sinh tự đặt câu hỏi và tìm hiểu câu trả lời.
3. Ứng dụng công nghệ vào giảng dạy
Dùng AI, phần mềm tạo bài giảng sinh động: Sử dụng các ứng dụng như Kahoot, Quizizz, Lumalabs AI (để tạo hoạt ảnh từ hình ảnh), hoặc các phần mềm giả lập khoa học.
Tạo video, hoạt hình ngắn về bài học: Học sinh có thể ghi nhớ dễ hơn khi được học qua hình ảnh trực quan.
Sử dụng Chatbot/AI hỗ trợ học tập: Cho phép học sinh luyện tập nghe, nói tiếng Anh hoặc giải toán với sự trợ giúp của AI.
4. Áp dụng phương pháp học tập trải nghiệm và thực hành
Tổ chức các chuyến đi thực tế, thảo luận nhóm, hoạt động ngoại khóa: Ví dụ, học sinh học về lịch sử có thể tham quan bảo tàng, tìm hiểu tư liệu thực tế.
Kết hợp học với trò chơi giáo dục (Gamification): Tạo các thử thách, bảng xếp hạng điểm số để tăng tính cạnh tranh và động lực học tập.
5. Giúp học sinh xây dựng phương pháp học tập hiệu quả
Sử dụng sơ đồ tư duy (Mindmap): Học sinh có thể hệ thống hóa kiến thức theo sơ đồ giúp dễ nhớ hơn.
Phương pháp Feynman (Giải thích lại kiến thức bằng ngôn ngữ đơn giản): Học sinh thử dạy lại cho bạn bè để củng cố hiểu biết.
Học qua âm nhạc, bài hát, vè hoặc thơ: Ví dụ, dùng bài hát để học từ vựng tiếng Anh hoặc công thức toán.
6. Xây dựng môi trường học tập tích cực
Tạo không khí lớp học cởi mở, vui vẻ: Giáo viên cần linh hoạt, gần gũi, không tạo áp lực nặng nề.
Ghi nhận nỗ lực của học sinh, khuyến khích thử nghiệm ý tưởng mới: Khen thưởng không chỉ kết quả tốt mà còn quá trình học tập.
Tạo cơ hội cho học sinh được trình bày quan điểm cá nhân: Điều này giúp các em cảm thấy được tôn trọng và phát triển tư duy phản biện.
Các thày cô có thể áp dụng nhiều phương pháp, tùy theo đặc điểm lớp học và từng đối tượng học sinh để đạt hiệu quả tốt nhất!
