Thay đổi cấp tổ chức hội thi giáo viên dạy giỏi: Cơ hội mới hay thách thức cũ dưới một hình thức khác?

Trong suốt hàng chục năm qua, đội ngũ giáo viên các cấp học từ mầm non đến tiểu học, trung học cơ sở đã quá quen thuộc với chu kỳ tổ chức Hội thi giáo viên dạy giỏi, giáo viên chủ nhiệm lớp giỏi ở ba cấp: trường, huyện và tỉnh. Những kỳ thi này không chỉ là sân chơi chuyên môn mà còn là cơ hội để giáo viên rèn luyện, thể hiện năng lực sư phạm và kinh nghiệm công tác chủ nhiệm.

Tuy nhiên, từ ngày 01/7/2025, khi mô hình chính quyền địa phương chuyển sang hoạt động theo cơ chế hai cấp (tỉnh và xã/phường), cấp huyện chính thức chấm dứt chức năng quản lý nhà nước, bao gồm cả lĩnh vực giáo dục. Điều này dẫn đến một thay đổi quan trọng: Hội thi giáo viên dạy giỏi, giáo viên chủ nhiệm lớp giỏi cấp huyện sẽ không còn được tổ chức từ năm học 2025–2026. Thay vào đó, theo quy định mới trong Thông tư số 12/2025/TT-BGDĐT do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành ngày 12/6/2025, thẩm quyền tổ chức hội thi này được chuyển giao cho Ủy ban nhân dân cấp xã.

Từ cấp huyện sang cấp xã: Thay đổi cấp tổ chức nhưng không đổi bản chất?

Theo Thông tư 22/2019/TT-BGDĐT, Hội thi giáo viên dạy giỏi, giáo viên chủ nhiệm lớp giỏi được tổ chức theo chu kỳ như sau: 

- Cấp trường: 2 năm/lần

- Cấp huyện: 2 năm/lần

- Cấp tỉnh: 4 năm/lần

Nay, Thông tư 12/2025 quy định rõ tại Điều 9 rằng các hoạt động thi cử cấp huyện trước đây sẽ được Ủy ban nhân dân cấp xã kế thừa và tổ chức. Văn bản này còn quy định việc thay thế cụm từ “Phòng Giáo dục và Đào tạo” bằng “UBND cấp xã” trong toàn bộ các quy định liên quan, điều này cho thấy sự chuyển giao thẩm quyền là toàn diện, không chỉ mang tính hình thức.

Trên lý thuyết, cấp xã sẽ tiếp nối chức năng tổ chức các kỳ thi này mà không làm gián đoạn chu kỳ đã thiết lập. Tuy nhiên, sự khác biệt về chất lượng tổ chức, trình độ đánh giá và tính khách quan là điều cần phải bàn tới một cách nghiêm túc.

Mối băn khoăn lớn: Ai sẽ là giám khảo? Ai sẽ thực sự được đánh giá công bằng?

Trước đây, khi thi cấp trường, không ít giáo viên thừa nhận có những bất cập nhất định: số lượng thí sinh đông, trong khi đội ngũ chấm thi đều là người trong tổ chuyên môn hoặc cùng đơn vị. Điều này dẫn đến tình trạng “chấm qua, chấm lại”, thiếu tính khách quan. Tâm lý “nể nang”, “giữ hòa khí đồng nghiệp” khiến kết quả nhiều khi không phản ánh đúng năng lực thực tế. 


Kỳ thi cấp huyện khắc phục được phần nào tình trạng đó. Giám khảo là những giáo viên cốt cán, có trình độ chuyên môn cao, thường đến từ trường khác và được tổ chức bài bản hơn. Vì vậy, các trường hợp không đạt cũng được chấp nhận như một phần tất yếu của cạnh tranh chuyên môn lành mạnh.

Giờ đây, khi chuyển về cấp xã – vốn là đơn vị hành chính không chuyên sâu về giáo dục – câu hỏi đặt ra là: Liệu đội ngũ giám khảo có đủ khách quan và chuyên môn vững vàng để tổ chức một kỳ thi công tâm?

Trên thực tế, nhiều xã hiện nay là kết quả sáp nhập từ 2–3 xã cũ, kéo theo việc gộp các trường lại thành một cụm xã. Giáo viên ở các trường trong cùng xã có mối quan hệ quen biết, thậm chí thân thiết, đã sinh hoạt chuyên môn cùng nhau nhiều năm. Việc một người chấm điểm, đánh giá năng lực một người quá quen sẽ dẫn đến tâm lý “ngại chấm rớt” dù kết quả thực tế không đạt yêu cầu.

Tổ chức cấp xã: Cơ hội trải nghiệm hay tái diễn tình trạng “thi để cho có”?

Một điểm đáng lưu tâm là trong khi kỳ thi cấp xã được kỳ vọng sẽ tiếp nối vai trò của cấp huyện, thì năng lực tổ chức và chất lượng giám khảo tại cấp xã lại không tương xứng. Các xã hiện không có bộ phận chuyên trách giáo dục như Phòng GD&ĐT trước đây. Một vài cán bộ giáo dục được phân công về xã sau khi cấp huyện chấm dứt hoạt động cũng chỉ đủ để điều phối, chứ khó có thể làm giám khảo sâu sát theo đúng chuyên môn từng môn học.

Điều này đặt ra lo ngại rằng, hội thi sẽ mất dần ý nghĩa về mặt chuyên môn và trở thành hình thức “thi cho đủ chỉ tiêu”, không khác gì thi cấp trường trước đây. Sự thiếu vắng một đơn vị trung gian chuyên môn như Phòng Giáo dục khiến kỳ thi trở nên gần như khép kín, khó đảm bảo yếu tố khách quan và công bằng.

Một đề xuất đáng cân nhắc: Thi tự nguyện và nâng kỳ thi cấp tỉnh thành mục tiêu phấn đấu

Thay vì duy trì các kỳ thi theo chu kỳ bắt buộc ở cấp xã như một “bản sao kém chất lượng” của cấp huyện, giáo viên mầm non, tiểu học, trung học cơ sở có thể chỉ tham gia kỳ thi cấp trường. Những ai thực sự có năng lực, tâm huyết và mong muốn khẳng định bản thân có thể tự nguyện đăng ký thi cấp tỉnh, giống như cách đang áp dụng ở cấp trung học phổ thông hiện nay.

Mô hình này vừa giảm gánh nặng tổ chức, vừa giúp làm rõ ranh giới giữa năng lực thực sự và thành tích hình thức. Đồng thời, đội ngũ giám khảo cấp tỉnh được đào tạo, tuyển chọn kỹ lưỡng sẽ giúp đảm bảo tính minh bạch và chuẩn mực nghề nghiệp cao hơn.

Kết luận: Việc chuyển đổi thẩm quyền tổ chức hội thi giáo viên dạy giỏi từ cấp huyện về cấp xã là một thay đổi lớn về mặt hành chính. Tuy nhiên, nếu không được triển khai với tinh thần cầu thị, chuyên nghiệp và khách quan, thì rất có thể kỳ thi sẽ rơi vào vòng luẩn quẩn của hình thức, thành tích và sự nể nang đồng nghiệp. Đã đến lúc cần nhìn nhận lại mục tiêu thực sự của các hội thi này, và cân nhắc những mô hình tổ chức phù hợp hơn với thực tiễn quản lý giáo dục hiện nay.