Tranh cãi quanh phân nhóm “đối tượng có nhiệm vụ tương đồng” và đề xuất KPI trong đánh giá giáo viên

Kết thúc năm học 2024-2025, công tác đánh giá, xếp loại công chức, viên chức tiếp tục gây nhiều tranh cãi tại các trường mầm non, phổ thông khi việc phân chia “nhóm đối tượng có nhiệm vụ tương đồng” theo quy định tại Nghị định 48/2023/NĐ-CP không đồng nhất. Hậu quả là nhiều giáo viên có chung chức danh, nhiệm vụ lại được xếp loại theo cách khác nhau.

Theo quy định tại Khoản 6, Điều 1, Nghị định 48/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 90/2020/NĐ-CP: "Tỷ lệ cán bộ, công chức, viên chức xếp loại 'Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ' trong tổng số đối tượng cùng đơn vị, đối với từng nhóm có nhiệm vụ tương đồng không vượt tỷ lệ đảng viên được xếp loại 'Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ' theo quy định của Đảng."

Căn cứ vào điểm 2.3, Khoản 2, Mục B Hướng dẫn 21-HD/BTCTW năm 2019: "...không vượt quá 20% đảng viên xếp loại ‘Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ’ trong mỗi tổ chức cơ sở Đảng”.

Vấn đề nổi cộm chính là: phân nhóm sao cho đạt tiêu chí "nhiệm vụ tương đồng"?



Hiện tại có hai cách phân nhóm phổ biến:

Cách 1: Phân chi tiết theo vai trò và nhiệm vụ. Bao gồm nhóm lãnh đạo (hiệu trưởng, phó hiệu trưởng), nhóm tổ trưởng tổ phó chuyên môn, nhóm giáo viên chủ nhiệm, nhóm giáo viên bộ môn, nhóm nhân viên.

Cách 2: Gộp theo chức danh nghề nghiệp. Gồm nhóm lãnh đạo (hiệu trưởng, phó hiệu trưởng), nhóm giáo viên (gồm tổ trưởng, giáo viên bộ môn, giáo viên chủ nhiệm), nhóm nhân viên.

Tuy nhiên, các trường thường mỗi nơi mỗi kiểu phân nhóm, không đồng nhất, dẫn đến không công bằng trong xếp loại. Một trường chia 5 nhóm nên mỗi nhóm chỉ có vài người, dẫn đến tỷ lệ 20% xếp loại xuất sắc trở nên rất khắt khe; trường khác chia thành 3 nhóm thì tỷ lệ này dễ chịu hơn.

Tác giả cho rằng: Cách phân chia theo Cách 2 phù hợp hơn về nhiệm vụ của từng nhóm nghề nghiệp. Giáo viên, dù là tổ trưởng, chủ nhiệm hay bộ môn đều có nhiệm vụ chính là giáo dục, giảng dạy. Khác biệt chủ yếu nằm ở tính chất kiêm nhiệm, không phải chức danh chính.

Để khắc phục những bất cập, cần thiết lập bộ chỉ số KPI – công cụ lượng hóa hiệu suất làm việc nhằm đảm bảo đánh giá khách quan, rõ ràng và công bằng giữa các cá nhân, đặc biệt trong bối cảnh tỷ lệ xuất sắc bị khống chế.

Đề xuất hệ thống KPI như sau:

Đối với nhóm lãnh đạo: Cần dựa vào kết quả học lực và hạnh kiểm toàn trường, mức độ hoàn thành các chỉ tiêu được cấp trên giao, tỷ lệ giáo viên và nhân viên đạt chuẩn nghề nghiệp ở mức tốt, số lượng các sáng kiến đổi mới được triển khai hiệu quả. Ngoài ra, cần đánh giá cả năng lực lãnh đạo, tầm nhìn chiến lược, khả năng giải quyết khủng hoảng, sự tín nhiệm trong tập thể và tinh thần gương mẫu trong công vụ.

Đối với nhóm giáo viên: Cần lượng hóa thông qua kết quả học tập và tiến bộ của học sinh, số lượng tiết dạy, chất lượng hồ sơ chuyên môn, các sản phẩm giảng dạy như giáo án điện tử, tài liệu tự soạn. Tỷ lệ học sinh khá giỏi, số buổi sinh hoạt chuyên môn, tham gia hội thi cũng là các chỉ số cụ thể. Bên cạnh đó, các yếu tố như khả năng truyền cảm hứng, kỹ năng quản lý lớp học, thái độ với học sinh và phụ huynh, tinh thần đổi mới và năng lực tự học cũng rất cần được phản ánh trong đánh giá.

Đối với nhóm nhân viên: Có thể dựa trên khối lượng công việc hoàn thành đúng hạn, tỷ lệ sai sót thấp, việc tuân thủ quy trình nghiệp vụ. Tinh thần trách nhiệm, khả năng phối hợp, kỹ năng giao tiếp và mức độ chủ động trong công việc cũng cần được chú trọng. Các vị trí như y tế, kế toán, văn thư, thiết bị… phải đảm bảo chất lượng dịch vụ, an toàn và duy trì hoạt động hành chính ổn định.

Một điểm quan trọng cần nhấn mạnh là các chỉ số KPI này chỉ hiệu quả khi được áp dụng minh bạch, có sự thống nhất trong toàn trường, và nhận được sự đồng thuận cao từ các bên liên quan. Việc đưa ra chỉ tiêu đánh giá mà không có quy trình phản biện và giám sát sẽ dễ dẫn đến hình thức, đối phó hoặc thậm chí gây bất bình.

Việc áp dụng KPI cũng cần linh hoạt theo từng bối cảnh địa phương, điều kiện của trường học, quy mô nhân sự và đặc thù nhiệm vụ. Không nên cứng nhắc áp dụng máy móc mà cần có sự điều chỉnh định kỳ dựa trên thực tế triển khai.

Cuối cùng, việc đánh giá, xếp loại giáo viên, nhân viên và lãnh đạo không chỉ là nhiệm vụ hành chính mà còn mang ý nghĩa động viên, tạo động lực phấn đấu. Một hệ thống KPI hợp lý, công bằng sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển văn hóa tổ chức tích cực trong nhà trường.

Bài viết thể hiện quan điểm cá nhân của tác giả.